5947 Sayılı Kanun, 30 Ocak 2010 tarihli Resmi Gazetede yayımlanmıştır. Kanun yayımlandığı tarihte, yayımlanma tarihinden 6 ay ve 1 yıl sonraolmak üzere 3 farklı yürürlük hükümleri içermektedir.
A- 5947 Sayılı Yasanın Resmi Gazetede Yayımlandığı Gün Yürürlüğe Girmesi Öngörülen Hükümler:
1- İyonlaştırıcı Radyasyonla çalışan sağlık personelinin haftalık çalışma süresi 35 saat olarak
düzenlenmiştir. Mevcut uygulamada, haftalık çalışma süresi 25 saat, günlük mesai süresi 5 saattir. Tam gün yasası ile; 6 ay sonra, sağlık personelinin haftalık çalışma süresinin 45 saatten 40 saate indirileceği düzenlenmişken; Radyasyonla çalışan sağlık personelinin, haftalık çalışma süresinin 10 saat arttırılarak 35 saate çıkarılması, çelişki yaratmaktadır. Radyasyonla çalışan sağlık personeli açısından; çalışma ortamında yeterli iş güvenliği önlemlerinin bulunmaması ve çalıştıkları sürede fazla sayıda çekim yaparak fazla miktarda radyasyona maruz bırakılmaları büyük bir risk teşkil edecektir. Tam gün yasasına göre doz limitlerinin de belirtildiği bir Yönetmelik çıkarılması gereklidir. Ancak, Sağlık Bakanlığı çalışma süresi ile ilgili olarak yazılı bir tebliğ ile uygulamayı başlatabilir. Tam gün kanunu, Radyoloji Tüzüğü ve kamu sağlık hizmetlerinde iyonlaştırıcı radyasyon kaynakları ile çalışan personelin radyasyon doz limitleri hakkında yönetmelik hükümleri birlikte değerlendirildiğinde haftalık çalışma süresi olan 35 saat dışında çalıştırma yapılamaz. Ancak, bu süre içinde vardiya veya nöbet şeklinde çalıştırma yapılabilir.
Bu kanun yürürlüğe girmeden önce Sağlık Bakanlığı’nın yönetmelik ve genelgelerle radyasyonla çalışan Sağlık Personelinin mesai süresini arttırma kararı, sendikamızın açtığı dava sonunda Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 2008/417 YD İtiraz No ve 01.05.2008 tarihli kararı ile engellenmiştir. Hükümet yargı engelini aşmak için yasal düzenleme yapmıştır. Sendikamız bu hususla ilgili olarak yeniden her türlü yargı yoluna başvuracaktır. Öncelikle uygulama üzerinden dava açılacaktır. Yönetmelik çıkarıldığı zaman da buna karşı dava açılacaktır. Dava hazırlığı başlatılmıştır.
2- Tam gün yasası ile Sağlık Kurumlarında çalışan personelin nöbet süreleri ve ücretleri
yeniden düzenlenmiştir. Nöbet ücreti ödenmesindeki 25 yatak sınırı kaldırılmıştır. Ancak yataklı tedavi kurumları, seyyar hastaneler, ağız ve diş sağlığı merkezleri ve 112 acil sağlık hizmetlerinde çalışanlara nöbet parası ödeneceği düzenlenmiştir. Bu düzenlemede en önemli eksiklik, 24 saat hizmet veren yatılı SHÇEK Kuruluşlarında görev yapanlar unutulmuştur. Bu düzenleme ile mevcut aylık 80 saate kadar olan nöbet süresi 130 saate çıkarılmış ve ödemenin 130 saat ile sınırlandırılması getirilmiştir. Tam gün yasası ile haftalık mesai saati (Radyasyonla çalışanlar için 10 saat arttırılmış) 45 saatten 40 saate indirilerek aylık 20 saat indirim getirilmiş; ancak nöbet süresi 80 saatten 130 saate çıkarılarak aylık 50 saat fazla çalışma getirilmiştir. 24 saat hizmet veren yataklı tedavi kurumlarında sürekli nöbet usulü çalışıldığından esas itibariyle çalışma süresi aylık 30 saat daha arttırılmıştır.
Bu düzenleme ile nöbet ücreti ödenebilmesi için kesintisiz nöbet süresi 8 saatten 6 saate indirilmiştir. Böylece her koşulda nöbet usulü ile çalıştırmanın da önü iyice açılmıştır.
Bu düzenleme ile nöbet ücretleri kısmen arttırılmıştır.
Bu düzenleme ile mevcut icap nöbet süresi aylık 120 saat olarak belirtilmiş, ücret olarak da nöbet ücretinin %40’ı olduğu belirtilmiştir.
Bu düzenleme ile daha önceden sadece sağlık ve yardımcı sağlık hizmetleri sınıfına dahil olan personele nöbet ve icap nöbet ücreti önerirken, yeni düzenleme ile hizmet sınıfı ayrımı yapılmamıştır.
Bu düzenleme ile nöbet ve icap nöbet ücretleri döner sermaye bütçesinden karşılanacağı belirtilerek, hastanenin döner sermaye gelirine bağlı olarak nöbet ücretlerinin ödenmemesi riski getirilmiştir. Mevcut düzenlemede nöbet ücretleri genel bütçeden de ödenebilmekteydi.
NÖBET ÜCRETİ LİSTESİ (1 saat ücreti)
Klinik Şefi, Şef Yardımcısı, Baş Asistan, Uzman Tabip : 5,74 TL
Tabip ve Tıpta uzmanlık mevzuatına Göre Uzmanlar : 5,16 TL
Diş Tabibi ve Eczacılar : 4,59 TL
Mesleki Yükseköğrenim Görmüş Sağlık Personeli : 3,44 TL
Lise Dengi Sağlık Personeli : 2,87 TL
Diğer Personel : 2,01 TL
3- Yeni düzenleme ile 26 Mayıs 1995 – 1 Ocak 2010 tarihleri arasında memur statüsünde
çalışmakta iken, istifa eden ya da görevinden çekilmiş sayılan hekimler ile diş hekimleri 6 ay içerisinde tekrar atanabilmek için Sağlık Bakanlığı’na başvurabileceklerdir. Münhal kadro bulunması halinde göreve başlatılacaklardır.
4- Sağlık Bakanlığı’na bağlı sağlık kurum ve kuruluşları ile üniversitelerin ilgili birimleri bakanlık ve üniversitelerce karşılıklı olarak işbirliği çerçevesinde birlikte kullanılabilecektir. Bununla ilgili olarak usul ve esaslar ve personele yapılacak ek ödemeler bir yönetmelik ile belirlenecektir. Ayrıca yeni düzenleme ile kişinin isteği ve kurumunun muvafakati ile Sağlık Bakanlığı’na bağlı olarak görev yapan sağlık personeli, haftanın gün ve saatlerinde veya belirli vakalar ve işler için Yükseköğretim Kurumlarının Tıp ve Diş Hekimliği Fakülteleri ile Sağlık Uygulama ve Araştırma merkezlerinde görevlendirilebilir.
Yeni düzenleme ile YÖK yasasının 38. maddesi yeniden düzenlenerek öğretim elemanlarının muvafakatleri alınarak diğer kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına geçici görevle görevlendirilmesi düzenlenmiştir.
Bu düzenleme ile Sağlık Bakanlığı ve üniversiteler, “personel kiralama” diyebileceğimiz uygulamaları da gündeme getirebileceklerdir. Sağlık Bakanlığı’nın doçent ve profesörleri sınavsız bir şekilde klinik şefi yapması gibi her türlü keyfi uygulamaların önü açılacaktır. Halen Sağlık Bakanlığı’na bağlı eğitim hastanesinde doçent veya profesör unvanlı olarak klinik şefliği yapan bazı profesörler yeni açılan üniversitelere profesör ve doçent olarak atanabilmektedirler. Bu kişiler atandıkları üniversitelerde kalmayıp geçici görev adı altında Sağlık Bakanlığına bağlı eğitim hastanelerinin klinik şefliklerine geri dönmektedirler.
Yeni düzenleme ile daha keyfi uygulamaların önü açılmıştır.
5- Yeni düzenleme ile Hudut ve Sahiller Sağlık Genel Müdürlüğü’nün taşra teşkilatında çalışan tabipler için en yüksek devlet memuru aylığının %400’ü oranında, merkez ve taşra teşkilatında görev yapan diğer personele %200’ünü geçmemek üzere ek ödeme yapılacağı düzenlemiştir.
6- Yeni düzenleme ile birlikte 6 ay içinde Sağlık Bakanlığı’na devredilecek Kızılay bünyesindeki sağlık kuruluşlarında çalışan hekimler, diş hekimleri istekleri halinde illerindeki ihtiyaç duyulan Sağlık Bakanlığı bünyesindeki kuruluşlara memur olarak atanacaklardır. Tabipler ve diş tabipleri dışındaki diğer personel ise 657 sayılı kanunun 4/B maddesine göre sözleşmeli personel olarak istihdam edileceklerdir. Bu şekilde istihdam edilecek tabip sayısı 180, sağlık personeli sayısı 490 ve diğer personel sayısı 705’i geçemeyecektir.
B- 5947 Sayılı Yasanın Resmi Gazetede Yayımlanmasından 6 Ay Sonra Yürürlüğe Girmesi Öngörülen Hükümler:
1- Tam gün yasasının 19. madde a) fıkrasında, yataklı tedavi kurumlarında sağlık personelinin haftada 45 saat çalışmasını düzenleyen 2368 sayılı kanun 6 ay sonra yürürlükten kaldırılacağından, haftalık çalışma süresi 6 ay sonra 40 saat olacaktır.
2-Yeni düzenleme ile kamuda çalışan hekimler kamu dışında herhangi bir yerde muayenehane, iş yeri hekimliği şeklinde hekimliği serbest olarak yapamayacaklardır. 6 ay içinde tercihlerini yapacaklardır. Sadece döner sermayesi olmayan Belediye Hastanelerinde ve kurum tabipliklerinde çalışan hekimler iş yeri hekimliği yapabileceklerdir. Ayrıca iş yeri hekimliği kurumsal olarak yapılabilecektir. Halen kamuda çalışıp aynı zamanda mesleğini serbest olarak “iş yeri hekimi” biçiminde icra eden hekimler kamuyu tercih ettiklerinde, iş yeri hekimliği yaptığı yerden kıdem tazminatı alamayacaklardır. Kanun bunu telafi edici hükümler getirmemiştir.
3-Yeni düzenleme ile Sağlık Bakanlığı ile Hıfzısıhha Merkezi Başkanlığı kadro ve pozisyonlarında görev yapan klinik şef ve şef yardımcılarına 2.235,07 TL; uzman tabip, uzman diş tabibi ve tıpta uzmanlık mevzuatına göre uzman olanlara 1.826,22 TL; pratisyen tabip ve diş tabiplerine 981,25 TL olmak üzere, her ay herhangi bir katkıya bağlı olmaksızın döner sermaye gelirlerinden peşin ek ödeme yapılacağı belirtilmiştir. Ödeme yapılan o aya tahakkuk eden döner sermaye ek ödemesinden bu miktarlar mahsup edilecektir, bu ödemelerden gelir vergisi ve ilave emeklilik primi kesilecektir. (Gelir vergisi oranı artan oranlı olarak %15’ten başlayıp %35’e kadar çıkmaktadır. Emeklilik karşılık ve keseneği kişi katkısı %16’dır.) Sonuçta Sayın Başbakan’ın ek zam dediği şey döner sermaye ek ödemesidir. Kaldı ki döner sermaye ek ödeme oranları değişmemiştir. Sadece mesai sonrası fazla çalışma halinde ilave bir oran getirilmiştir.
Bu düzenlemede sadece hekim grubuna katkıya bağlı olmaksızın döner sermayeden ek ödeme getirilmiştir. Sağlık hizmeti bir ekip hizmetidir. Bu ekibin hekim dışındaki yardımcı sağlık personeli, teknisyeni ve hasta bakıcısı unutulmuştur. Bu yasa tamamen hekim merkezli olarak çıkarılmıştır. İçerdiği hükümler nedeniyle sağlık kurum ve kuruluşlarında iş barışını temelden bozacak nitelikte düzenlemeler içermektedir. Hekimler ve diğerleri arasında iş barışı açısından çok ciddi sorunlar çıkması muhtemeldir.
Ayrıca bu düzenlemede tıp ve diş hekimliği fakültelerine bağlı hastanelerde görev yapan hekimlere yer verilmemiştir. Bu yönüyle de iş barışı tehdit edilmiştir.
4-Yeni düzenleme ile sağlık personeline ödenecek döner sermaye ek ödeme oranlarında değişiklik yapılmamıştır. Oranlar aynı kalmıştır. Sadece nöbet hizmetleri hariç olmak üzere mesai saatleri dışında gelir getirici çalışmalarından doğan katkılarına karşılık olarak hekim grubuna aldıkları ek ödeme oranlarının %30’u kadar; diğer personele ise %20’si kadar ek ödeme yapılabilecektir. Bu düzenleme ile sağlık kurum ve kuruluşları adeta 24 saat üretim yapan birer fabrikaya dönüştürüleceklerdir. Aşırı çalışma kurumların kapasitesini yoracağından, başta hastane enfeksiyonları olmak üzere her türlü riskin doğmasına sebep olabileceklerdir. Bu düzenleme ile daha fazla ücret almak isteyecek olan sağlık personeli sosyal yaşamdan kopacak ve adeta robotlaşacaktır.
5-Üniversiteler dahil, kamu ve özel sağlık kuruluşları ile özel muayenehanelerde çalışan bütün hekimler zorunlu mesleki sorumluluk sigortası yaptıracaktır. Yaptırmayanlara idari para cezası uygulanacaktır. Bu düzenlemede en dikkat çeken nokta; sigorta priminin yarısının tabipler tarafından ödenecek olmasıdır. Oysa kötü tıbbi uygulamalarda asıl sorumluluk işverene, dolayısıyla kamuya aittir. İşverenin veya kamunun sigorta priminin tamamını ödemesi gerekmektedir. Öyle ki Avrupa ülkelerindeki düzenleme/uygulama da bu yöndedir. Ayrıca bu düzenlemede yardımcı sağlık personeli yer almamaktadır. Mevcut uygulamalara baktığımızda hemen hemen her tıbbi uygulamada hekimin yanı sıra yardımcı sağlık personeli de sorumlu tutulmaktadır.
Ayrıca zorunlu mesleki mali sorumluluk sigortası yalnızca hekimler için yapılmış bir düzenlemedir. Bu konuda diğer sağlık personeline ilişkin herhangi bir hüküm bulunmamaktadır. Oysaki her sağlık personeli tarafından kötü tıbbi uygulama gerçekleştirilmesi muhtemeldir. Sağlık hizmeti bir ekip işidir. Bu nedenle herhangi bir hizmet esnasında yaşanan sorun tüm tedavi sürecini etkileyecektir.
6-Yeni düzenleme ile döner sermayeden ek ödeme alacak olan tabip ve diş tabipleri ile tıpta uzmanlık mevzuatına göre uzman olanlar; sigorta priminin işveren payı dahil tamamını kendileri ödemek kaydıyla malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası ile sınırlı olacak şekilde ilave sigorta primine tabi tutulacaklardır. Bu primleri ancak malullük, yaşlılık ve ölüm hallerinde aylık olarak kendilerine yıllık %2 hesabı üzerinden ödenecektir. Bunun dışında primler geri talep edilemeyecektir. Bu düzenlemede de tabipler dışındaki sağlık personeli yer almamıştır. Ayrıca işveren sigorta payı da çalışan tabipler üzerinde bırakılmıştır.
7-Türk Silahlı Kuvvetleri kadrolarında bulunan askeri ve sivil hekimlere tam gün tazminatı ödeneceği düzenlenmiştir. Tazminat miktarları Milli Savunma Bakanlığı tarafından belirlenecektir. Bu düzenleme ile TSK kadrosunda çalışan hekimlere ayrıcalık tanınmıştır. Oysa hükümet yasa gerekçesinde tüm sağlık kurumlarını tek çatı altında Sağlık Bakanlığı bünyesinde toplamaktan bahsetmektedir.
8-GATA Komutanlığına bağlı eğitim hastaneleri ile tıp fakültesinde öğretim üyesi ve hekim ihtiyacı nedeniyle talep halinde YÖK ve Sağlık Bakanlığı tarafından hekimlerin görüşü alınmaksızın görevlendirme yapılabileceği düzenlenmiştir.
Bununla birlikte TSK’ya bağlı sağlık kurum ve kuruluşlarında ihtiyaç duyulması halinde TSK Sağlık Komutanlığı’nın talebi üzerine üniversite öğretim üyeleri ile kamu sağlık personelinden haftanın belli günleri veya belirli vakalar için yine hekimlerin istemine bakılmaksızın görevlendirme yapılabilecektir.
Bu düzenlemeler, yukarıda da ifade ettiğimiz gibi; sağlık gibi önemli bir işkolunda “Personel Kiralaması” biçiminde çalışmayı yaygınlaştırmaktadır. Hükümet, bu tür keyfi uygulamaların önünü açarak kaliteli sağlık hizmeti sunulamayacağını göz ardı etmiştir.
C – 5947 Sayılı Yasanın Resmi Gazetede Yayımlanmasından 1 Yıl Sonra Yürürlüğe Girmesi Öngörülen Hükümler:
Yeni düzenleme ile Öğretim üyelerine ilişkin olarak, kısmi statüde çalışmalarına son verilmiş, devamlı statüye geçirilmişlerdir. Üniversitelerde kurulabilecek döner sermaye işletmelerine ilişkin usul ve esaslar ile personele yapılacak ödemelerin unsurlarının Maliye Bakanlığı’nın uygun görüşü alınarak Yükseköğretim Kurulu tarafından çıkarılacak bir yönetmelikle belirleneceği belirtilmiştir.
YÖK tarafından çıkarılacak Yönetmelikte belirtilen ölçütlere göre, gelir getiren görevlerde çalışan öğretim üyesi ve öğretim görevlilerine ek ödeme matrahının %800’ünü; araştırma görevlilerine %500’ünü; bu yerlerde görevli olmakla birlikte gelire katkısı olmayan öğretim üyesi ve öğretim görevlilerine %600’ünü; araştırma görevlilerine ise %300’ünü aşmamak üzere ek ödeme yapılabileceği düzenlenmiştir.
Yeni düzenlemeye göre; normal mesai ve nöbet süreleri dışında fazla çalışma yapacak öğretim üyelerine mesai içi ek ödemenin tavan miktarlarının %50’sini aşmamak üzere performansa dayalı döner sermaye gelirlerinden ek ödeme yapılabilecektir. Döner sermayeye yatırılan ücret karşılığında saat 14.00’ten sonra yapılan öğretim üyesi hasta muayenesi sonlandırılacaktır. Telif ücretleri de döner sermayeye gelir olarak kaydedilecektir.
